Barty olarak benimsediğimiz bir model olan döngüsel ekonomi üzerine giriş niteliğindeki bu yazıyı sizler için hazırladık. Bu yazıda döngüsel ekonomi nedir, nasıl sürdürülebilir bir ekonomi yaratabiliriz sorularını bulabilirsiniz. İyi okumalar dileriz 🙂
Felsefik Bir Giriş:
Enerjinin korunumu kanununu duymuş muydunuz? Lise fizik bilgileriniz canlanmadı mı? Önemli değil şimdi kısaca bahsedelim. Klasik bir örnek olarak, hani top atarsınız kinetik enerji top yükseldikçe potansiyel enerjiye döner diye anlatılır ya işte burada bir enerji dönüşümü söz konusu. Toplam enerji aynı kalıyor ancak farklı formlara dönüşüyor.
Bizim de bir üretim sürecinde olduğumuzu düşünelim. Elimizde ilk ne olmalı? Evet doğru bildiniz hammadde! (ki hammaddeyi farklı enerji dönüşümleri sonucu ortaya çıkmış, bizim de üretimde kullandığımız temel birim olarak düşünebiliriz). Sonuçta ürün bu hammadde üzerine farklı enerjiler (elektrik, su, insan gücü vs.) de eklenerek son ürün haline geldi. Tüketici bu ürünü kullandı ve işi bitince de çöpe yolladı. Gelelim asıl noktaya, yani burada ne oldu?
Farklı türlerdeki enerjileri birleştirdik bunun için kısıtlı kaynaklarımızdan harcadık ve en son elimizde kullanamayacağımız bir enerji formu kaldı yani çöp. İşte burada farkında olmamız gereken asıl noktanın onun aslında işe yaramaz bir çöp olmaması. Ve hatta çöp olmayacak şekilde tasarlanıp üretilebilmesi.
Döngüsel Ekonomiye Kısa Bir Bakış:
Döngüsel ekonomi ve sürdürülebilirliğin günümüzde daha da popülerleşmesiyle beraber bu alanlarda araştırma yapan şirketler, sivil toplum kuruluşları ve vakıflar gibi birçok örgütsel yapı da arttığı için ortada çok farklı tanımlar mevcut. Hepsi özünde aynı içeriği anlatmaya çalışsa da gelin biz daha net bir tanımla başlayalım.
“Döngüsel ekonomi, kaynakların sınırlı olduğu bilinci ile yola çıkarak bu kaynakların bilinçli bir şekilde kullanılmasını temel alarak yola çıkar. Üretilen ürünlerin ömürlerinin uzatılmasını ve ürünlerin ömrünün sonuna geldiğinde de atık üretmeden yeniden üretim sürecine kazandırılmasını amaçlayarak üretilmeleri ve tasarlanmalarını hedef alır. “
“Kısacası, üretim modelini bir döngü içerisinde kurgular. “
Yani buradan anlayacağımız, bir şeyi döngüsel hale getirmek için her aşamada değişikliğe gitmemiz gerektiği. Ancak bu yolla bir sürecin sonu olan durumu bir başka sürecin başlangıcı haline getirebiliriz ki büyük resme baktığımızda ortada bir döngü oluşabilsin.
İlginizi çekebilir: Döngüsel Ekonomide Takas
Eee Geri Dönüşüm Neydi Aynı Şey Değil mi?
Kısa cevap: Tam olarak değil. Geri dönüşüm bir ürünün çöpe atılmasıyla başlayan bir süreç. Ve bu süreçte elinizdeki ürün değer kazanmak yerine tersine değer kaybedip daha düşük bir ürün üretimiyle sonuçlanıyor (downcycling). Döngüsel ekonomi içinde geri dönüşüme benzer bazı safhalar yer alabilse de temel olarak farklı modeller. Döngüsel ekonomiyi desteklemek için ürünün değerini koruyacak başka adımlar üzerinde çalışmalıyız.
Şimdi bu adımlar nelermiş onlara bakalım.
Döngüsel Ekonominin 9 R’si:
Yukarıdan başlayarak aşağı doğru gidildikçe döngüsel ekonomiden doğrusal ekonomiye yaklaştığımız aklımızda tutarak incelemeye başlayalım.
R0: Refuse (Reddetmek): Üründen vazgeçerek veya tamamen farklı bir ürün veya hizmetle aynı işlevi vazgeçilen ürünün işlevi için kullanmak
R1: Rethink (Yeniden Düşünmek): Ürün kullanımını daha yoğun olacak hale getirmek (ürünü paylaşımlı hale getirmek gibi)
R2: Reduce (Azaltmak): Daha az doğal kaynak ve malzeme tüketerek ürün imalatında ve kullanımında verimliliği artırmak
R3: Reuse (Yeniden Kullanmak): Hala iyi durumda olan ve ana işlevini yerine getiren bir ürünün asıl tasarlandığı amaç için kullanmak
R4: Repair (Onarmak): Ürünün orijinal işlevi ile kullanılmaya devam edilebilmesi için arızalı ürünün bakımı ve tamirinin yapılması
R5: Refurbish (Yenilemek): Eski bir ürünü belirli bir kalite düzeyinde yenileyerek kullanılabilir hale getirmek.
R6: Remanufacture (Yeniden Üretmek): Atılan bir ürünün parçalarını yine aynı işleve sahip başka bir ürünün üretiminde kullanmak
R7: Repurpose (Yeni Bir Amaca Uygun Hale Getirmek): Atılan ürünün parçalarını farklı işleve sahip bir ürünün üretiminde kullanmak
R8: Recycle (Geri Dönüştürmek): Atık ürünü yeniden işleyerek daha düşük kalitede ya da aynı kalitede malzeme elde etmek.
R9: Recover (Geri Kazanmak) : Enerji geri kazanımı ile ürünü başka bir enerji türüne dönüştürerek kullanmak.
Bu yazımızda sizlerle bazı açılardan döngüsel ekonominin ne olduğunu kısaca anlatmaya çalıştık. Takasın döngüsel ekonomideki yerini incelediğimiz yazımızı okuyabilir; çok daha derin bilgiler içeren bu model hakkında yazacağımız yazılarımız ve daha fazlası için blog yazılarımızı takip edebilirsiniz!
