Döngüsel ekonomiden sıkça bahsediyoruz. Peki, bizim de karşısında olduğumuz doğrusal ekonomi nedir, doğrusal ekonomi modeli kaynaklarımızı nasıl tüketir, üzerine bilgi verici bir yazı hazırladık. İyi okumalar dileriz. 😊
Doğrusal mı ekonomi?
İçinde bulunduğumuz durum doğrusal ekonomi olarak adlandırılıyor yani bir ürünün hammaddesi alınıyor, üretiliyor ve kullanıldıktan sonra atılıyor. Dolayısıyla bu durum hem sürekli olarak hammadde tedariği gerektiriyor hem de kullanılamaz bir atıkla sonuçlanıyor.
Hepimizin de bildiği üzere doğal kaynaklarımız sınırlı. Bu yüzden bir noktada bu düzen kendiliğinden sonlanmak zorunda kalacak. Ancak eldeki her şey tükenmeden bunu tersine çevirmenin bir yolu var, buna başka bir yazıda değineceğiz. İçinde bulunduğumuz dönemde her bir yeniliğin aynı zamanda sürdürülebilir olması gerektiğinin insanlar tarafından istendiğini de düşünürsek bu model her şey tükenmeden kendi dönemini doldurmak üzere gibi gözüküyor.
Doğrusal ekonominin temel sorunları:
- Doğal kaynakların hızlı azalmasına sebep olmak
- Sonuçta geri kullanılamaz çevreye zararlı çöpler üretmek
- Bir noktada bu çöpleri yakarak ve gömerek toprağa, havaya ve suya zarar vermek
- Her ürün sıfırdan üretildiği için maliyetinin yüksek olması
- Yoğun bir enerji kullanımı gerektirmesi
- Ürünlerin geri dönüşümü düşünülmediği için kısa ömürlü ürünler üretilmesiyle hem bireysel ekonomiye hem de çevreye zararlı olması
AL – YAP – AT Modeli
Bu model günümüzde kullanılan doğrusal ekonominin özeti niteliğinde aslında. Al kısmı kısaca üreticilerin hammadde satın almasını anlatırken yap kısmı daha büyük bir süreci kapsıyor. Yap kısmı, hammaddeyi alan üreticinin onu üretmesini, dağıtmasını ve tüketicinin onu kullanmasını içeren bölüm.
Son olarak çok da açıklamaya gerek olmayan at bölümü ürünlerin sadece bir atık olarak çöpe gönderilmesini anlatıyor. Yani anlayacağınız üzere bu model üreticinin ürününü bir daha göremediği, çöplükte sonlanan bir süreçten oluşuyor.
İlginizi çekebilir: Sıfır Atık Nedir?
Dünyanın en büyük e-çöplüğü
Tüm bu çöpler nereye gidiyor o zaman dediğinizi duyar gibiyiz, bu video e-atık çöplüklerinden biri olan Gana’daki Akra şehrinden. Orada yaşayan insanlar bu çöplükten satılma değeri olan maddeleri bulup satabilmek için hiçbir koruma olmadan ürünleri kırarak, yakarak hayatlarını geçindirmeye çalışıyorlar.
Hem insan hayatına hem çevreye zararlı olan bu bölge hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz videonun tamamını izlemenizi tavsiye ederiz.
Kasıtlı eskitme mi, o da neymiş?
Ampüllerinizin 100 yıl boyunca patlamayabileceğini, kadın çoraplarının bir tırnak takılmasıyla yırtılmayabileceğini biliyor muydunuz? Ya da daha aşina olduğunuz bir örnek olarak telefonunuzun bu kadar hızlı yavaşlamaması gerektiğini de düşünebilirsiniz. Teknoloji bu kadar gelişmişken sizce de bunlar biraz garip değil mi?
Kasıtlı eskitme terimi aslında bunları ve daha nicesini anlatmak için kullanılıyor. Tüketimin devamlılığının sağlanması amacıyla kasıtlı olarak ürünlerin bazı parçaları daha kolay yıpranır ve eskir hale getiriliyor ki siz yenisini daha kısa sürede satın alın ve üretim de sorunsuz devam etsin.
Bu düzen bir zamanların yaygın modeli olsa da insanlar bilinçlenip nedenleri sormaya başladığı için şirketlerin de buna göre düzenlemeler getirmesi kaçınılmaz olacağa benziyor.
Daha da detaylı öğrenmek isterseniz diye belgeselin tamamını izlemenizi şiddetle tavsiye ediyoruz.
Peki suçlu kim?
Atık oluşumunun bir süreç sonucunda oluştuğunu biliyoruz, bu durumda sürecin herhangi bir noktasındaki kişi haliyle artan kirlilikte kendi payını arayabiliyor. Ürünlerini geri kazanımdan yoksun sürekli yenisinin alınmasını gerektiren şekilde tasarlayan şirketler, gerekli yaptırımları uygulamayan devletler ve yeni modeli çıktı diye aslında eskimeyen telefonumuzu ıskartaya çıkaran bizlerden oluşan kalabalık bir grup aslında. Doğrusal ekonomiyi döngüsel hale getirmek hepimizin elinde anlayacağınız.
Bu noktada dikkat etmemiz gereken şey ise insanların böyle konularda ne kadar bilinçli olduğunun ölçülmesi. Eğer bilinçli değillerse de bu bilinç seviyesini maksimum düzeye ulaştırılmaya çalışılması.
Daha iyi bir dünya için
Artık şirketlerin ürünlerini daha dayanıklı, kendilerine ya da başka şirketlere hammadde olarak kullanılabilir üretenlerinin bu süreci değiştirmelerinin zamanı geldi. Ürünlerin tasarımlarını, sürecin akışını değiştirmek ellerinde. Bizim de bu sürecin değişimine katkı sağlayarak doğrusal ekonomiden döngüsel ekonomiye geçişimizi yaptığımızda bizi daha iyi bir gelecek bekliyor.
Bu yazımızda size doğrusal ekonomi hakkında bilgi verip varlığını nasıl sürdürdüğünü anlattık. Alternatif ve asıl ulaşmak istediğimiz döngüsel ekonomiyi anlatacağımız yazımız için blog yazılarımızı takipte kalın!
